Μεγάλη Ελλάδα

 

 

Η Μεγάλη Ελλάδα γύρω στο 280 π.Χ.

Ναός δωρικού ρυθμού στον Τάραντα

Ηραίο στο Μεταπόντιο

Ναός στο Αγκριτζέντο

Η Μεγάλη Ελλάδα ή Μεγάλη Ελλάς, Magna Graecia στα λατινικά, Magna Grecia (ή, σπανιότερα, Grande Ellade) στα ιταλικά, ήταν η επικράτεια των διαφόρων αρχαίων Ελληνικών αποικιών στην Σικελία και νότια Ιταλία.

 Σικελία

• • Συρακούσες: πόλη της νοτιοανατολικής Σικελίας. Ιδρύθηκε από τους Κορινθίους το 734 π.Χ.
  • Μεσσήνη ή Ζάγκλη (σημερινή Messina): αποικία των Χαλκιδαίων.
  • Μύλοι (σημερινό Milazzo)
  • Αιολίδες Νήσοι με επίκεντρο τη Λιπάρα (αποικία της Κνίδου, 580 π.Χ.)
  • Πάνορμον (σημερινό Palermo)
  • Άκις ή Άχις (σημερινό Acireale)
  • Ξιφωνία (δεδομένου ότι δεν έχει βρεθεί κανένα αρχαιολογικό ίχνος της, ούτε και υπάρχουν σαφείς πληροφορίες για τη ακριβή της θέση, υπολογίζεται ότι βρισκόταν μεταξύ των σημερινών Aci Catena, Acireale και Aci Castello)
  • Μινωική Ηράκλεια
  • Αίγεστα ή Έγεστα
  • Τίνδαρις
  • Εύβοια, μια αποικία των Λεοντίνων.
  • Ακράγας ή Aκράγαντας (σημερινό Agrigento)
  • Νάξος: αποικία των Χαλκιδαίων: ιδρύθηκε το 757 π.Χ. (σημερινή Giardini Naxos)
  • Ταυρομένιον: αποικία των κατοίκων της Νάξου Σικελίας (σημερινή Taormina)
  • Μέγαρα Υβλαία: αποικία των Μεγαρέων στην ανατολική ακτή της Σικελίας. Ίδρυση το 734 π.Χ.
  • Λεοντίνοι: αποικία των Χαλκιδαίων ή των κατοίκων της Νάξου Σικελίας τον 8ο αιώνα π.Χ. (σημερινό Lentini)
  • Κατάνη: Ιδρύθηκε από τους Ναξιώτες Σικελίας τον 8ο αιώνα π.Χ. (σημερινή Catania)
  • Γέλα: Ιδρύθηκε από αποίκους της Ρόδου και Κρήτης το 675 π.Χ. (σημερινή Gela)
  • Καμάρινα: αποικία των Συρακουσών (σημερινή Camarina)
  • Άκραι: αποικία των Χαλκιδαίων. (σημερινό Palazzolo Acreide)
  • Ιμέρα: αποικία της Μεσσήνης (σημερινή Imera)
  • Σελινούς: αποικία των Μεγάρων Υβλαίων
  • Κασμέναι: αποικία των Συρακουσών
  • Ραγούσα (σημερινή Ragusa)
  • Ἀκρίλλαι (σημερινό Chiaramonte Gulfi)
  • Aγύριον (σημερινή Agira)

Καλαβρία

• • Ρήγιον (σημερινή Reggio Calabria): αποικία των Χαλκιδαίων.
  • Επιζεφύριοι Λοκροί (σημερινό Locri)
  • Κρότωνας (σημερινò Crotone)
  • Σύβαρις (σημερινό Sibari)
  • Σκύδρος (πιθανότατα σημερινό Belvedere di Spinello, δεδομένου ότι δεν έχουν βρεθεί ίχνη της) αποικία των κατοίκων της Σύβαρης, μετά τη καταστροφή της από τον Κρότωνα (το 510 π.Χ.).
  • Θούριοι αποικία των Αθηναίων. Ιδρύθηκε το 443 π.Χ. στα ερείπια της κατεστραμένης (από το 510 π.Χ.) Σύβαρης.
  • Μέδμα: αποικία των Επιζεφύριων Λοκρών (σημερινό Rosarno)
  • Σκυλλάκιον (σημερινό Squillace)
  • Ιππώνιον (σημερινή Vibo Valentia)
  • Βους (σημερινή Bova)
  • Καυλωνία (σημερινή Monasterace Μarina)
  • Μέταυρος: αποικία της Μεσσήνης και του Ρηγίου (σημερινό Gioia Tauro)
  • Κρίμισα (σημερινό Cirò)
  • Λάος (σημερινή Mercelina)
  • Τερίνα: αποικία του Κρότωνα, σημερινή Sant' Eufemia ή Nocera Terinese (οι απόψεις των ειδικών διίστανται για την ακριβή της θέση, δεδομένου ότι δεν έχουν βρεθεί ίχνη της).
  • Ιέραξ (σημερινό Gerace)
  • Κωσταντία (σημερινή Cosenza)
  • Λακίνιον (σημερινό Capo Colonna)

 Απουλία

• • Βάρις ή Βάριον (σημερινό Μπάρι, Bari)
  • Βρινδίσιον (σημερινό Μπρίντιζι, Brindisi)
  • Τάρας ή Τάραντας (σημερινό Taranto) αποικία των Σπαρτιατών
  • Μεταπόντιο (σημερινό Metaponto)
  • Καλλίπολις (σημερινή Gallipoli)
  • Κανύσιον
  • Υδρούς (σημερινό Οτράντο)
  • Αλήσιον (σημερινό Lecce)
  • Φοβαία (σημερινή Foggia)
  • Απένηστη ή Απάμεστη (σημερινή Mattinata)

H αποικία ιδρύθηκε από κατοίκους της Αιτωλοακαρνανίας, δεδομένου ότι στις ανασκαφές βρέθηκαν νομίσματα, που φέρουν το όνομα Οινιάδες.
Το όνομά της προέρχεται, πιθανότατα, από το ρήμα ἀπανίστημι (αναδύομαι, εγείρομαι, γεννώμαι). Δεδομένου ότι βρίσκεται από τη πλευρά της Αδριατικής θάλασσας (δηλαδή προς την ανατολή), οι κάτοικοι έδωσαν το όνομα αυτό, θέλοντας να ορίσουν ότι ο Ήλιος, αναδύεται (εγείρεται) από την πλευρά της πόλης τους.
Για τον ίδιο λόγο, ίσως το όνομα να σημαίνει και αυγή (σημειώνεται ότι το όνομα του σύγχρονου δήμου, που βρίσκεται στη θέση της: Mattinata στα ιταλικά σημαίνει αυγή ή πρωινό).

 Καμπανία

• • Kύμη (σημερινή Cuma)

Aποικία των Χαλκιδαίων και της Κύμης. Δεν είναι γνωστές πολλές λεπτομέρειες για την ίδρυσή της και κάποιοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι είναι αποικία της Κύμης Αιολίας (Μικρά Ασία)

• • Νεάπολις ή Παρθενόπη (σημερινή Νάπολη)

Η πόλη ιδρύθηκε, πιθανότατα, από κατοίκους της Κύμης (σημερινή Cuma), γύρω στον 9ο και 8ο αι. π.Χ., με το όνομα Παρθενόπη. Η αποικία αυτή ονομάστηκε αργότερα Παλαιόπολις, όταν κατά τον 5ο αι. π.Χ., ιδρύθηκε σε μια κοντινή περιοχή η σημερινή Νάπολη (Νεάπολις=Νέα πόλις).

• • Ελέα (σημερινή Velia), πατρίδα του Παρμενίδη
  • Ποσειδωνία αποικία των Συβαριέων (σημερινό Capaccio-Paestum)
  • Πύχουντας αποικία της Μεσσήνης (σημερινό Policastro Bussentino)
  • Πιθηκούσσαι αποικία των Χαλκιδαίων και της Ερέτριας (σημερινή Ischia, στο ομώνυμο νησάκι)
  • Δικαιάρχεια (σημερινό Pozzuoli)

Δεν είναι γνωστές πολλές λεπτομέρειες για την ίδρυσή της: η μία άποψη αναφέρει ως ιδρυτές της, εξόριστους από τη Σάμο, ενώ μία άλλη ως αποικία της γειτονικής (ιταλικής) Κύμης (σημερινή Cuma)

• • Παλίνωρος ή Παλίνωρον (σημερινό Palinuro, δημοτικό διαμέρισμα του δήμου Centola)

Πιθανότατα, το όνομα της αποικίας προήλθε από τον Παλίνωρο, επικεφαλής (καπετάνιο) του πλοίου του Αινέα, όταν ο τελευταίος διέφυγε μετά τη καταστροφή της Τροίας

Λουκανία

• • Μεταπόντιον (σημερινό Metaponto)
  • Σύρις (σημερινή Nova Siri)
  • Ηράκλεια (σημερινό Policoro)
  • Πιστοικός (σημερινό Pisticci)
  • Τροίλια ή Οβελάνον (σημερινή Ferrandina)

 Υπόλοιπη Ιταλία

• • Ανκών (ή Δωρική Ανκών, το αρχικό της όνομα) αποικία των Συρακουσών (σημερινή Ανκόνα)
  • Άδρια (σημερινή Adria)

 Βιβλιογραφία

• (fr) Pierre Wuilleumier, Tarente des Origines à la conquête romaine, De Boccard, Παρίσι, 1939
• (en) Arthur Dale Trendall, Ερυθρόμορφα αγγεία της Νότιας Ιταλίας και Σικελίας, Παπαδήμα, Αθήνα, 1996 ISBN 960-206-373-4
• Luca Cerchiai (u. a.): Die Griechen in Süditalien. Auf Spurensuche zwischen Neapel und Syrakus. Theiss, Stuttgart 2004, ISBN 3-8062-1845-5
• Furio Durando (u. a.): Magna Graecia. Kunst und Kultur der Griechen in Italien. Hirmer, München 2004, ISBN 3-7774-2045-X
• Hansgerd Hellenkemper (Hrsg.): Die neue Welt der Griechen. Antike Kunst aus Unteritalien und Sizilien. Zabern, Mainz 1998, ISBN 3-8053-2498-7
• Mario Lazzarini: La Magna Grecia. Scorpione Editrice, Taranto 1990, 1995. ISBN 88-8099-027-6
• Dieter Mertens: Städte und Bauten der Westgriechen. Von der Kolonisationszeit bis zur Krise um 400 vor Christus. Hirmer, München 2006, ISBN 3-7774-2755-1
• To αντίστοιχο άρθρο της ιταλικής Βικιπαιδείας